Bài 4. Làm việc với máy tính

Mục tiêu bài học

• Thực hiện đúng các thao tác khởi động và tắt máy tính.
• Biết cách cầm chuột và thực hiện được các thao tác cơ bản với chuột: di chuyển, nháy, nháy đúp, nháy phải và kéo thả.
• Nhận biết và thực hành tư thế ngồi đúng khi làm việc với máy tính để bảo vệ sức khỏe.
• Nắm được các quy tắc cơ bản về an toàn điện khi sử dụng máy tính.

Mức độ kiến thức và kĩ năng cần đạt

• Nhận biết: Học sinh chỉ ra được vị trí nút nguồn trên thân máy, màn hình; các nút trái, phải, nút cuộn của chuột; nhận diện được tư thế ngồi đúng và các hành vi mất an toàn về điện qua hình ảnh.
• Thông hiểu: Học sinh giải thích được tại sao cần tắt máy tính đúng cách, tại sao phải ngồi đúng tư thế và tác hại của việc ngồi sai tư thế hoặc sử dụng máy tính quá lâu.
• Vận dụng: Học sinh thực hành khởi động, tắt máy tính đúng quy trình; cầm và thao tác chuột đúng cách; tự điều chỉnh được tư thế ngồi của mình cho đúng.

Hoạt động khởi động

1. Khởi động và tắt máy tính đúng cách

Khởi động máy tính

Để bắt đầu làm việc, chúng ta cần khởi động máy tính theo các bước:

1. Nhấn nút nguồn trên thân máy tính.
2. Nhấn nút nguồn trên màn hình.
3. Chờ máy tính khởi động xong, màn hình chính hiện ra là máy đã sẵn sàng để sử dụng.

Tắt máy tính

Khi không sử dụng nữa, em cần tắt máy tính đúng cách để bảo vệ máy và dữ liệu:

1. Nháy chuột vào nút Start (thường ở góc dưới bên trái màn hình).
2. Nháy chuột vào nút nguồn Power.
3. Chọn Shut down.
4. Đợi đến khi đèn trên thân máy tắt hẳn, sau đó nhấn nút nguồn trên màn hình để tắt màn hình.

Lưu ý quan trọng: Tuyệt đối không tắt máy tính bằng cách nhấn giữ nút nguồn hoặc ngắt nguồn điện đột ngột vì sẽ làm hỏng máy tính và mất thông tin.

2. Sử dụng chuột máy tính

Cách cầm chuột

• Đặt chuột bên phải bàn phím, trên một mặt phẳng (như tấm lót chuột).
• Dùng tay phải để cầm chuột: Cổ tay thẳng, ngón trỏ đặt lên nút trái, ngón giữa đặt lên nút phải.
• Các ngón còn lại ôm nhẹ vào hai bên thân chuột.

Các thao tác cơ bản với chuột

• Di chuyển chuột: Giữ và di chuyển chuột trên mặt phẳng, con trỏ chuột trên màn hình sẽ di chuyển tương ứng.
• Nháy chuột: Dùng ngón trỏ nhấn nút trái chuột một lần rồi thả tay.
• Nháy phải chuột: Dùng ngón giữa nhấn nút phải chuột một lần rồi thả tay.
• Nháy đúp chuột: Dùng ngón trỏ nhấn nút trái chuột hai lần liên tiếp thật nhanh.
• Kéo thả chuột: Nhấn và giữ nút trái chuột, di chuyển chuột đến vị trí mới rồi thả ngón tay ra.

3. Tư thế ngồi làm việc đúng

Ngồi đúng tư thế giúp em không bị mỏi mệt, tránh các bệnh về mắt và cột sống.

• Lưng: Ngồi thẳng lưng, vai thả lỏng.
• Mắt: Mắt ngang tầm màn hình, cách màn hình khoảng 50-80 cm.
• Tay: Đặt ngang tầm bàn phím, cổ tay thẳng.
• Chân: Để thoải mái trên sàn nhà.

Lưu ý: Không nên sử dụng máy tính quá 30 phút liên tục và không để ánh sáng mặt trời chiếu thẳng vào màn hình hoặc mắt.

4. An toàn về điện

Máy tính là một thiết bị điện, vì vậy em cần tuân thủ các quy tắc an toàn:

• KHÔNG dùng tay ướt để chạm vào máy tính.
• KHÔNG dùng khăn ướt để lau máy tính.
• KHÔNG để đồ ăn, thức uống gần máy tính.
• KHÔNG chạm vào những chỗ dây điện bị hở. Báo cho người lớn ngay khi phát hiện.

Luyện tập

Tư thế nào là đúng khi làm việc với máy tính trong các hình dưới đây?

Trong các hình từ 11a đến 11g, tư thế đúng là Hình 11d.

Lý do:

• Bạn nhỏ ngồi thẳng lưng.
• Mắt ngang tầm và giữ khoảng cách phù hợp với màn hình.
• Tay đặt ngang tầm bàn phím.
• Chân đặt thoải mái trên sàn.

Các tư thế còn lại đều sai:

• Hình 11a: Ngồi ngả người ra sau quá mức, tay phải vươn xa, gây mỏi vai và lưng.
• Hình 11b và 11e: Ngồi gù lưng và cúi quá sát vào màn hình, sẽ gây hại cho cột sống và mắt.
• Hình 11c: Ngồi quá xa, phải vươn người về phía trước, gây căng thẳng cho tay, vai và lưng.
• Hình 11g: Đứng làm việc không phải là tư thế đúng.

Vận dụng